Laphroaig PX Cask
Đôi nét về nhà máy chưng cất Laphroaig
Laphroaig – thuộc Beam Suntory (đọc là La-frog) là một trong “tam anh” của bờ Nam đảo Islay cùng Ardbeg (thuộc tập đoàn Louis Vuitton Moet Hennessy) và Lagavulin (thuộc Diageo). Được thành lập năm 1810 bởi anh em Alexander và Donald Johnston, còn trên nhãn chai, nhà máy công bố năm thành lập là 1815, tất nhiên là liên quan đến việc xin giấy phép cũng như nấu rượu bất hợp pháp trước đó.
Cuối thế kỷ 19, cả Laphroaig và người hàng xóm Lagavulin của mình đều trở thành một mớ hỗn độn sau khi xảy ra tranh chấp giữa đôi bên. Tất cả bắt nguồn từ White Horse – loại whisky pha trộn nổi tiếng của nhà máy Lagavulin, khi đó do Peter Mackie làm chủ sở hữu. Laphroaig không muốn tiếp tục cung cấp whisky để làm White Horse, và tất nhiên Lagavulin không đồng ý, dẫn tới nhiều xung đột, đỉnh điểm là họ đã đưa nhau ra tòa và thậm chí Peter Mackie đã xây hẳn một con đập để chặn nguồn cấp nước của Laphroaig. Sau khi Laphroaig dành chiến thắng trong vụ kiện, Lagavulin đã làm mọi cách để tạo ra thứ whisky giống như của họ, nhưng lịch sử đã cho thấy mọi cố gắng này đều vô ích, và cũng thật may mắn khi hiện nay cả hai vẫn tồn tại như những tượng đài của đảo Islay.
Sau nhiều vụ sang nhượng, Laphroaig được Fortune Brand (Beam Suntory) mua lại vào năm 2005, và trở thành “anh em” với Bowmore – nhà máy lâu đời nhất hòn đảo.
Những sự thật thú vị về Laphroaig
- Laphroaig là loại whisky yêu thích nhất của thái tử Charles, ông đã trao tặng Huân chương Hoàng Gia cho nhà máy vào năm 1994.
- Để tưởng niệm sự việc bị Lagavulin chặn nguồn nước (đã đề cập ở trên), nhà máy đã thành lập nhóm “Friends of Laphroaig” cho phép mọi người đăng ký để nhận lại 1 foot vuông đất họ mua để bảo vệ nguồn cấp nước.
- Trong những năm đầu thế kỷ 21, Laphroaig là đơn vị bán chạy nhất trên đảo Islay, và trong những năm trở lại đây, họ vẫn chiếm tới một nửa doanh số của đảo.
- Trong thời kỳ lệnh cấm rượu ở Mỹ được ban bố (1920-1933), Laphroaig đã thuyết phục được chính quyền bằng một cách nào đó, rằng Laphroaig không phải là rượu, và được phép bán ở Hoa Kỳ với nhãn hiệu “thần dược”. Có lẽ nhờ đặc tính i ốt cũng như thảo dược của nó, và sự thiếu hiểu biết của hải quan nước này, trong khi Laphroaig có thể nói là, một trong những loại whisky “nặng đô” nhất.
Đánh giá Laphroaig PX Cask
Giới thiệu về Laphroaig PX Cask
Dựa trên những thông tin trên nhãn, Laphroaig PX Cask đã trải qua quá trình trưởng thành 3 lần, tương tự với Laphroaig Triple Wood. Sự khác biệt giữa chúng, đó là Triple Wood được hoàn thiện lần cuối trong thùng Sherry Oloroso, thì PX Casks được hoàn thiện trong thùng Sherry Pedro Ximenez, để mang lại hương vị tổng thể mạnh mẽ hơn.
PX Cask hay thùng sherry Pedro Ximenez được mệnh danh là vua của rượu Sherry. Thứ sherry này có hương vị phong phú, mạnh mẽ, ngọt ngào và tỏ ra khá nặng trong vòm miệng, có khả năng thúc đẩy hệ tiêu hóa rất tốt. Từ cách đây cả thế kỷ, các nhà máy chưng cất tại Scotland đều ý thức được rõ ràng thùng PX có khả năng chế ngự rượu whisky nếu để chúng trưởng thành quá lâu, đặc biệt, với những loại whisky có đặc tính nhẹ (dạng như hoa cỏ vùng Lowland)
Cũng chính vì lý do nói trên, nhiều nhà máy chưng cất, trong đó có Laphroaig, chỉ sử dụng thùng Pedro Ximenez để hoàn thiện lần cuối, tránh việc whisky bị ảnh hưởng quá nặng từ sherry. Tất nhiên, phần còn lại chính nằm ở thời gian và giá thành. Để hoàn thiện, whisky chỉ cần tốn 6 tháng đến 1 năm trong thùng, nhờ thế họ có thể luân chuyển thùng khá nhanh, và đây cũng là một trong những loại thùng ủ đắt nhất. Nhưng quan trọng hơn cả vẫn là hương vị. Việc hoàn thiện whisky trong thùng PX luôn tạo ra một lớp phủ ngọt ngào và trẻ trung, tất nhiên vẫn giữ lại những nét cổ điển vô cùng tinh tế.
Cũng giống như các sản phẩm NAS phổ biến khác (Bao gồm Laphroaig Select, Quarter Cask, Triple Wood, Four Oak…) thì Laphroaig PX Cask cũng được hình thành từ nền tảng là loại whisky 10 năm tuổi huyền thoại của nhà máy. Nghĩa là whisky cũng được trưởng thành thời gian dài trong thùng Ex-Bourbon, sau đó trưởng thành thứ cấp trong các thùng Quarter Cask nhỏ hơn, trước khi trải qua khâu hoàn thiện trong thùng PX Cask. Loại thùng này đã giúp giảm đáng kể độ thô của rượu, khiến chúng tròn đầy hơn, đồng thời mềm và rõ độ ngọt hơn.
Laphroaig PX Cask được đóng chai ở mức 48%, thật tuyệt vời, cao hơn loại 10 năm tuổi tiêu chuẩn và nhiều chai NAS cùng phân khúc khác. Do sử dụng cốt lõi là Laphroaig 10, cộng với quá trình hoàn thiện sau đó, Malt & Co tin rằng Laphroaig PX Cask sẽ có độ tuổi xấp xỉ 11 năm.
Laphroaig PX Cask Tasting Notes
Hương: Khói than bùn xuất hiện đầu tiên đan xen độc đáo với những nét sherry ngọt ngào. Hương trái cây, bánh ga tô và một chút xíu muối biển hiện lên rất rõ ràng trong mũi ngay trước khi vị cay ồ ạt lấn át. Nhục đậu khấu, quê và i ốt, thuốc lá là những mùi hương xuất hiện sau cùng. Rất phong phú và phức tạp.
Vị: Sự ngọt ngào của sherry và đậm đà của khói than bùn một lần nữa lại là những diễn viên chính của vợ kịch. Muối biển và nhục đậu khấu cùng chút hương quế cũng tạo nên màu sắc rất thú vị khi xuất hiện. Hạt hồi giúp làm tăng độ cay của vòm miệng, kết thúc một vụ nổ của sherry và than bùn hấp dẫn.
Hậu vị: Kéo rất dài và âm ỉ với cảm giác khô trong miệng. Vị cay, khói, mặn, ngọt tỏ ra khá cân bằng, cả 4 đều ngập tràn trong vòm miệng tạo ra một kết thúc tuyệt vời.
Lã Duy Bảo 16 August, 2020