Trong một vài năm gần đây, Single Malt Whisky dần trở thành xu hướng trên thế giới cũng như Việt Nam. Nhưng một điều không thể phủ nhận, đó là số liệu. Năm 2015, Blended Whisky vẫn chiếm đến 70% lượng xuất khẩu tính theo giá trị và 90% tính theo khối lượng. Trong khi đó, Single Malt Whisky chỉ chiếm 9% theo khối lượng, và 24% theo giá trị trên tổng dung lượng thị trường xuất khẩu Scotch Whisky.
Số liệu đó nói lên điều gì? Để nắm rõ hơn, chúng tôi xin nhắc lại một chút về Malt Whisky và Grain Whisky.
Chivas Mizunara Nhật Bản
Đầu tiên, để được gọi là Scotch thì một hỗn hợp ngũ cốc, nước và men phải được chưng cất và trưởng thành ở Scotland trong thùng gỗ sồi tối thiểu ba năm. Có hai loại whisky chính được sản xuất tại Scotland, đó là mạch nha (Malt) và ngũ cốc (Grain). Sản phẩm từ các nhà máy chưng cất luôn chỉ là một loại, và chúng được gọi là Single Malt hoặc Single Grain.
Cả hai đều có những quy định sản xuất riêng, nhưng Single Malt Whisky thì khá chặt chẽ và có phần “bảo thủ”. Chúng phải được tạo ra từ nước và lúa mạch tại một nhà máy chưng cất duy nhất bằng cách chưng cất trong một (vài) nồi tĩnh. Trong khi đó sản xuất Grain Whisky lại có nhiều cách khác nhau. Bởi chúng không chắc chỉ được tạo ra từ một loại ngũ cốc. Grain Whisky cũng được sản xuất liên tục thông qua loại cột hiện đại, có thể nói là ở quy mô công nghiệp. Chính vì thế, sản lượng của Grain Whisky có thể lớn hơn rất nhiều với Malt Whisky, nhưng đồng thời rượu cũng tinh khiết hơn và đi kèm với nó là hương vị, đặc tính sẽ kém phong phú.
Đầu ra của chúng cũng khác nhau. Cách đây vài thập kỷ thì tất cả đều phục vụ cho việc tạo ra những chai Blended Whisky. Còn giờ đây, nhiều nhà máy chưng cất mạch nha đã đóng chai riêng theo dạng Single Malt Whisky, trong khi các nhà máy Grain Whisky vẫn tiếp tục cung cấp cho dòng whisky pha trộn.
Sản lượng của Grain Whisky lớn hơn so với Malt Whisky, nhưng trên toàn bộ Scotland chỉ có 7 nhà máy chưng cất loại whisky này, 4 trong số chúng có quy mô khá nhỏ. Trực quan hơn, có đến 109 nhà máy chưng cất Malt Whisky, lớn nhất trong số đó chính là Glenfiddich với sản lượng 14 triệu lít. Còn về phía Grain Whisky, nhà máy Cameronbridge có sản lượng lên tới 105 triệu lít, và ngay cả Loch Lomond, nhà máy nhỏ nhất cũng sản xuất tới 18 triệu lít mỗi năm. Đáng chú ý, sản lượng của họ vẫn tiếp tục tăng trưởng khá đều đặn.
Trên thực tế, Grain Whisky rẻ hơn (nhiều) so với Malt Whisky, và khoảng cách này đang ngày một gia tăng. Thậm chí ở thời điểm sơ khai cách đây hơn một thế kỷ, Grain Whisky được tạo ra nhằm làm giảm giá thành sản xuất Blended Whisky. Nhưng liệu điều đó có đồng nghĩa với chất lượng của chúng đang đi xuống, hoặc thua kém so với Malt Whisky? Điều này thì không chắc.
Có thể thấy, Grain Whisky được sản xuất công nghiệp hơn, hiện đại hơn và năng suất cao hơn. Thêm vào đó, giá của mạch nha nhìn chung đắt hơn nhiều so với các loại ngũ cốc khác như ngô, lúa mì… nên đầu ra đắt đỏ hơn là điều dễ hiểu. Còn về chất lượng, thật khó nói bởi hầu hết chúng ta chỉ tiếp xúc với chúng thông qua Blended Whisky, và thậm chí với “cơn bão Single Malt”, thành kiến về việc đây là sản phẩm thứ cấp, rẻ rúng và bình dân sẽ khiến con người đánh giá sai giá trị thực.
Trên thực tế, chính Whisky Nhật Bản đã chứng minh điều đó. Đất nước này rất ưa chuộng whisky và trên thực tế, rượu của họ đang rất được ưa chuộng. Thế nhưng cũng như ở Scotland, sản lượng Malt Whisky là quá nhỏ, không thể đáp ứng được nhu cầu đang tăng cao trên toàn thế giới. Và việc đẩy mạnh Grain Whisky chính là giải pháp không thể hợp lý hơn.
Nhà máy chưng cất Chita đang tập trung sử dụng lúa mì, lúa mạch đen và ngô để tạo ra whisky của mình. Và chúng là thành phần chính của hầu hết các loại Blended Whisky của Suntory, bao gồm cả mẫu chai rất được ưa chuộng như Hibiki Harmony. Các bạn thấy đấy, đây không phải là quan điểm của một cá nhân, mà đó là sự hưởng ứng trên toàn thế giới của những người yêu thích whisky, nên chẳng có lý do gì để nói rằng Grain Whisky là “chất lượng thấp” cả.
Chính nhờ sự mở đường của đất nước mặt trời mọc, dường như đang có một sự “quật khởi” của Grain Whisky. Nhiều nhà máy tại Scotland, Ireland và một vài quốc gia khác bắt đầu tham gia vào cuộc đua nâng cao chất lượng và kéo dài quá trình trưởng thành của loại whisky này. Thậm chí giới chuyên môn đã đánh giá Loch Lomond có thể trở thành mối đe dọa nhất định đối với Single Malt Whisky bởi độ mịn và độ nhẹ nhàng đến khác biệt trong chất rượu.
Và cuối cùng, bài viết này không mong muốn thay đổi sở thích của các bạn đọc. Chúng tôi luôn muốn nhấn mạnh, whisky thuộc về phạm trù thưởng thức, và ngon hay dở là ở chính bản thân mỗi người. Chúng tôi chỉ mong rằng, các bạn có thể gỡ bỏ các thành kiến và thử một vài chai Blended Whisky hay Grain Whisky xem chúng có thực sự đáng bị chối bỏ hay không.
Theo The Gentlemen Club
